พวงมาลา

พวงมาลา คืออะไร ? มีความคล้ายกับพวงหรีดตรงอย่างไร ?

พวงมาลา กับพวงหรีด มีลักษณะการจัดที่คล้ายกัน และยังมีวัตถุประสงค์ที่ใช้แสงดความเคารพรักต่อผู้วายชนม์ เพื่อเป็นการแสดงความเศร้าโศกเสียใจต่อการจากไปทั้งสองอย่างจึงมีข้อจำกัดการใช้งานที่ต่างกันออกไปตามลักษณะการใช้งาน

เมื่อพูดถึงพวงมาลา สิ่งแรกที่ผุดขึ้นมาในใจของคนไทยคงหนีไม่พ้น "พิธีกรรมทางศาสนา" เนื่องจากพวงมาลาถือเป็นสิ่งที่มีบทบาทสำคัญและเกี่ยวข้องกับประเพณีไทยนับแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ไม่ว่าจะเป็นพิธีบวชนาค พิธีบรรพชาสามเณรภาค พิธีแต่งงาน หรือแม้แต่ในโอกาสสำคัญเฉลิมฉลองต่างๆ การมีพวงมาลาก็ล้วนแต่เป็นส่วนประกอบสำคัญที่ขาดไม่ได้เลย

ในประเพณีไทย พวงมาลามีทั้งบทบาทในฐานะเครื่องสักการบูชา เครื่องบวงสรวง เครื่องประกอบพิธีกรรมสำคัญๆ และเป็นสัญลักษษณ์แห่งความเคารพนับถืออย่างสูงสุด โดยเฉพาะในพิธีกรรมทางพุทธศาสนา การสวมหรือสักการะด้วยพวงมาลานั้นถือเป็นการแสดงความเคารพและกตัญญูต่อพระรัตนตรัย รวมทั้งเจ้าพระยาและเทพเจ้าต่างๆ เป็นการแสดงออกถึงความศรัทธา ความบริสุทธิ์ใจ และศีลธรรมอันงดงามตามหลักคำสอนทางพุทธศาสนา

นอกจากนี้ พวงมาลายังเป็นสัญลักษณ์แห่งมิตรภาพและความปรารถนาดี ในโอกาสสำคัญต่างๆ เราจะเห็นภาพของการสวมพวงมาลาแก่ผู้อื่นเสมอ เช่น ในพิธีแต่งงาน เจ้าสาวและเจ้าบ่าวจะถูกสวมพวงมาลาเพื่อเป็นสิริมงคลแก่การเริ่มต้นชีวิตคู่ใหม่ หรือในพิธีสงฆ์ญาติพี่น้องจะสวมพวงมาลาให้กับผู้ที่จะบวชเป็นการอวยพรให้ประสบความสำเร็จ เป็นต้น

ทำความรู้จักกับพวงมาลา

สำหรับพวงมาลาคือการจัดดอกไม้สดเพื่อประดับตกแต่งให้มีความคล้ายคลึงกับพวงหรีด แต่การจัดก็จะเลือกใช้งานเฉพาะดอกไม้สดเท่านั้น ส่วนรูปแบบอาจจะมีไม่หลากหลายเท่ากับพวงหรีดในปัจจุบันนี้ รูปลักษณ์ที่นิยมในการจัดส่วนมากจะเป็นทรงรีหรือทรงกลมเท่านั้น โดยเป็นการจัดไว้ใช้กับพระมหากษัตริย์หรือ พระบรมศานุวงศ์ที่เป็นเจ้าบ้านเจ้าเมือง ในการจัดจะเป็นการเลือกใช้ดอกไม้ประจำวันเกิดหรือดอกไม้ประจำตัวตัวพระมหากษัตริย์ หรือการเลือกใช้สีดอกไม้ประจำวันเกิด การเลือกใช้ดอกไม้จะเลือกเป็นดอกไม้ที่มีสีสุภาพและเป็นสากล แต่ถ้าดอกไม้หรือสีดอกไม้ประจำวันเกิดก็จะต้องเลือกใช้ดอกไม้ที่มีความสวยงามและเน้นความเป็นสากลมากสุดและคำนึงถึงความสุภาพเป็นหลักด้วย

การร้อยเรียงดอกไม้หรือใบไม้เพื่อสร้างเป็นพวงมาลานั้นเป็นงานศิลปะชั้นสูง ที่ต้องอาศัยความประณีต ความละเอียดอ่อน และจินตนาการสร้างสรรค์เป็นอย่างยิ่ง โดยจะต้องเลือกสรรวัสดุ อาทิ ดอกไม้ หรือใบไม้ที่มีคุณภาพและสวยงามมาร้อยเรียงและจัดวางเป็นพวงมาลาตามแบบฉบับของแต่ละท้องถิ่น บางพื้นที่อาจมีเอกลักษณ์เฉพาะตัวในการร้อยดอกไม้ชนิดใดชนิดหนึ่งเป็นพวงมาลา หรือบางแห่งก็อาจใช้วัสดุจากพืชพรรณธรรมชาติอื่นๆ มาผสมผสานกัน

ช่างผู้ชำนาญในการร้อยพวงมาลาจะต้องมีความรอบรู้เกี่ยวกับพฤกษศาสตร์ไม้ดอกไม้ประดับเป็นอย่างดี รวมถึงวิธีการเก็บรักษาและจัดแต่งดอกไม้เหล่านั้นให้คงความสดสวยยาวนานที่สุด เพราะพวงมาลาคือผลงานศิลปะอันประณีตที่ต้องใช้เวลาร้อยเรียงและคงความงดงามเอาไว้ให้นานที่สุดเท่าที่จะทำได้

ปัจจุบันพวงมาลายังคงมีบทบาทสำคัญในสังคมไทย ไม่เพียงแต่ในพิธีกรรมทางศาสนาเท่านั้น แต่ยังถูกนำมาใช้ในโอกาสต่างๆ ทั้งที่เป็นทางการและไม่เป็นทางการ เช่น ในพิธีรัฐพิธี พิธีเปิดงานสำคัญต่างๆ ตลอดจนในงานมงคลสมรส โดยส่วนใหญ่แล้วพวงมาลาจะถูกใช้เป็นสัญลักษณ์แสดงความเคารพ ให้เกียรติ อวยพร และแสดงความปรารถนาดีแก่ผู้รับ

สรุปได้ว่า พวงมาลา คือสิ่งที่มีคุณค่าและความสำคัญเป็นอย่างยิ่งในสังคมวัฒนธรรมไทย เป็นสัญลักษณ์แสดงถึงความเลื่อมใสศรัทธา ความเคารพนับถือ ตลอดจนเป็นสื่อกลางในการแสดงออกถึงความปรารถนาดีต่างๆ ทั้งยังเป็นงานศิลปะประณีตล้ำค่าที่สะท้อนถึงภูมิปัญญาและการสั่งสมประสบการณ์อันยาวนานของบรรพชนไทย ด้วยทั้งหมดนี้จึงนับว่าพวงมาลายังคงเป็นสมบัติที่นำมาซึ่งความภูมิใจ และควรค่าแก่การสืบสานไว้ซึ่งเอกลักษณ์อันดีงามนี้สู่คนรุ่นหลัง

พวงหรีดกับพวงมาลา ต่างกันอย่างไร

ความแตกต่างหระหว่างพวงมาลากับพวงหรีดที่เห็นได้ชัดอย่างมากสุด พวงหรีดถูกนำมาใช้งานในการจัดตกแต่งในงานศพ มีรูปแบบหลากหลายและการเลือกใช้ดอกไม้หลากชนิดนำมาประดับตกแต่งเป็นแบบต่าง ๆ มีให้เลือกหลายรูปทรง ทั้งแบบกลม แบบรี และมีทั้งการเลือกใช้ดอกไม้สด ผ้าขนหนู ผ้าห่ม จักรยาน พัดลม เครื่องใช้ไฟฟ้าต่าง ๆ จึงเลือกได้หลากหลายตามความต้องการ

นอกจากนี้การเลือกประดับตกแต่งที่มีทั้งดอกไม้สดและดอกไม้ประดิษฐ์ สามารถเลือกได้ตามความต้องการ ส่วนสีสันของดอกไม้มักจะเลือกใช้เป็นโทนสีขาวหรือสีเข้ม หรือจะเป็นการเลือกหลากสีมากขึ้นเพื่อไม่ต้องการให้บรรยากาศโดยรอบงานดูโศกเศร้ามากขึ้น และการเลือกโทนสีของดอกไม้ก็จะมีการสื่อถึงความหมายที่ต่างกันออกไป ซึ่งจะต่างกับพวงมาลาที่เน้นเป็นดอกไม้สดเท่านั้นและมีรูปแบบไม่หลากหลายเลือกใช้ในงานพิธีสำคัญของพระมหากษัตริย์หรือ พระบรมศานุวงศ์

การใช้งานที่ต่างกันของพวงหรีดกับพวงมาลาร

สำหรับการใช้งานพวงมาลาที่นำมาใช้งานสำหรับพระมหากษัตริย์หรือเจ้าเมืองของประเทศหรือองค์รัชทายาท และนำมาใช้ในการสักการะเคารพพระบรมศพมักจะนิยมใช้ในการสักการะเคารพพระบรมศพและนิยมนำภาพถ่ายขององค์ท่านประดับไว้บริเวณส่วนกลางของพวงมาลาเพื่อเป็นการแสดงถึงความรักอย่างหาสุดมิได้ เช่นการจัดพวงมาลาเพื่อใช้ในการเคารพพระบรมศพพระมหากษัตริย์รัชกาลที่ 5 จะเป็นการเลือกใช้ดอกไม้ที่เป็นโทนสีชมพูในการประดับและมีการนำพระบรมฉายาลักษณะของพระองค์ติดไว้ตรงกลางพวงมาลาอีกด้วย

การใช้งานของพวงหรีดจะต่างจากพวงมาลาที่มีการใช้งานทั้งดอกไม้สด ดอกไม้ประดิษฐ์เพื่อนำมาใช้งานในการตกแต่งและพวงหรีดไม่นิยมนำภาพถ่ายมาติดบริเวณกลางพวงหรีด ซึ่งจะต่างกันส่วนรูปแบบที่นำมาใช้งานและสีสันจะเลือกได้หลายโทนสี เพื่อเป็นการลดความโศกเศร้าและการใช้งานที่แสดงความอาลัยต่อครอบครัวและการเลือกตามอายุของของผู้วายชนม์ที่มีหลากหลายอายุ จึงเลือกโทนสีได้ตามความเหมาะสมหรือแม้แต่การเลือกใช้โทนสีตามวันเกิด แต่หลัก ๆ คือการเลือกใช้โทนสีที่สุภาพต่อการจัดงานจะยังคงเป็นหัวใจหลักของการเลือกสีให้เหมาะกับงานโศกเศร้า ส่วนรูปทรงที่เลือกได้นั้นมีหลายแบบและมีความหลากหลาย รวมถึงการเลือกใช้หรีดแบบอุปกรณ์ต่าง ๆ ในทุกวันนี้ได้รับความนิยมมากขึ้น

ความนิยมของการใช้พวงมาลาและพวงหรีด

สำหรับความนิยมของการเลือกใช้พวงมาลา พวงหรีด จะมีความจำเป็นในวาระที่ต่างกันออกไป ทำให้การเลือกใช้งานจะต่างกัน แต่จะมีวัตถุประสงค์ในการแสดงความอาลัย แต่รูปแบบและการจัดจะมีความต่างกันอย่างชัดเจน พวงหรีดจะถูกนำมาใช้ในงานของบุคคลทั่วไป จึงมีรูปแบบหลากหลายประเภทการจัดตกแต่ง

พวงมาลาอีกหนึ่งรูปแบบของการรำลึกและแสดงความอาลัยอย่างสุดซึ้งต่อพระมหากษัตริย์หรือ พระบรมศานุวงศ์ ซึ่งจะต่างจากการใช้งานพวงหรีดเป็นของการจัดงานบุคคลทั่วไปแต่ก็แสดงความอาลัยต่อผู้วายชนม์ด้วยกันทั้งสองแบบ